Ván cờ Syria: Chiến thắng tuyệt đối của Nga, Mỹ đành nuốt nhục

VietTimes -- Về lý thuyết việc chuyển giao quyền lực ở Syria sẽ không thể thực hiện được và các phe chính trị đối lập với chính phủ Syria sẽ phải tiếp tục công nhận quyền lực của ông Bashar al-Assad.

Vừa qua, tổng thống Vladimir Putin - người lèo lái nền chính trị Nga trong 17 năm qua đã bay tới Syria lần đầu tiên. Hai năm trước, ông đã hạ lệnh cho Không lực Nga tấn công những nhóm nổi dậy tại Syria đang chiến đấu chống lại chính phủ của tổng thống Bashar al-Assad.

Khi Nga bắt đầu chiến dịch, chế độ của ông Assad đang bên bờ vực sụp đổ. Hiện tại, tổng thống Syria đang tự tin đối đầu với các nhóm đối lập. Và phần lớn trong số các nhóm phiến quân đã mất tự tin và mệt mỏi với cuộc chiến kéo dài 7 năm, hy vọng lật đổ chế độ Assad đã không còn.

[caption id="" align="alignnone" width="650"] Tháng 9.2015, Ông Putin quyết định cứu chính quyền của tổng thống Bashar al-Assad.[/caption]

Nhiều người tại Mỹ và Tây Âu đã liệt ván bài quân sự của ông Putin tại Syria là một chiến thắng tuyệt đối cho người Nga và là thảm họa của Washington và Brussels. Nhưng câu chuyện Syria vẫn cần được viết tiếp. Dù cho ông Putin đã tuyên bố chiến thắng tại căn cứ không quân Nga và duyệt đội danh dự thì Moscow vẫn đang phải là cái neo để chế độ của ông Assad tiếp tục chiến thắng.

Thực vậy, Nga đã cứu chế độ Assad vào tháng 9.2015, giúp chính phủ Syria chiến thắng trong 2 năm qua và hiện tại Nga có trách nhiệm sâu sắc với tương lai của Syria. Về mặt quân sự, chính phủ của ông Assad đã hoàn toàn chiến thắng. Họ đã đẩy lùi các nhóm cực đoan đối lập khỏi phía Đông Ghouta và phải co về cố thủ ở tỉnh Idlib phía bắc Syria. Một năm trước, hầu hết những bên quan sát cuộc xung đột đều nghĩ việc chế độ Syria chiếm lại được khu vực đông thành phố Deir ez-Zor là điều không tưởng.

Chính phủ Syria nắm tất cả những địa điểm quan trọng như các sân bay, cửa khẩu và những khu vực đông dân cần thiết để kiểm soát đất nước. Với thắng lợi về mặt quân sự, chính phủ của ông Assad làm cho phương Tây mất đi lợi ích rất lớn trong tương lai tại Syria. Những năm trước, những cuộc đàm phán hòa bình Syria tại Geneva chỉ được thực hiện với điều kiện tiên quyết của phương Tây và Washington là Assad phải từ bỏ quyền lực.

Hiện tại, ngay cả Ả rập Xê-út cũng phải thừa nhận không thể bắt ông Assad từ bỏ quyền lực trong quá trình chuyển giao chính trị tại đất nước này và các nhóm đối lập tại Syria bắt buộc phải thừa nhận thực tế đó.

[caption id="" align="alignnone" width="650"] Hình ảnh người dân Aleppo chuẩn bị ăn mừng Giáng sinh hòa bình đầu tiên sau 7 năm chiến tranh.[/caption]

Nội chiến đã xé Syria thành nhiều mảnh, nền kinh tế bị phá hủy và hệ thống chính trị kém cỏi có thể khiến những phe đối lập tiếp tục tranh đấu với chính phủ Assad. Người bạn tin cậy Vladimir Putin đã đưa ra viễn cảnh tươi đẹp trong cuộc gặp chính thức với chính phủ Syria. Nhưng trên thực tế, rõ ràng chiến thắng của Assad tạo ra được một đất nước đủ mạnh để tồn tại độc lập và kiểm soát được những vùng biên giới chủ quyền.

Cuộc chiến Syria đã phải trả giá quá đắt. Khoảng 400 nghìn người bị giết trong chiến tranh cùng những thiệt hại về kinh tế và xã hội. Theo Cơ quan cứu trợ nhân đạo của Liên Hợp Quốc, 13,1 triệu người Syria (72% dân số) phải dựa vào nguồn cứu trợ quốc tế để sống qua ngày. Khoảng 6 triệu người Syria phải di tản không thể trở về nhà vì tình trạng an ninh. Rất nhiều trường hợp không còn nhà để về. Khoảng 5 triệu người sống trong các trại tỵ nạn đang quá tải và không có nguồn tài trợ tại Lebanon, Thổ Nhĩ Kỳ và Jordan.

Trước cuộc nội chiến, Syria có nền kinh tế tiềm năng và hiện tại đất nước này sẽ phải mất nhiều thế hệ để khôi phục. Ngân hàng Thế giới tính toán những cuộc chiến đã làm mất đi của chính phủ Syria khoảng 226 tỷ USD bao gồm các cơ sở y tế, hệ thống giáo dục, các cơ sở hạ tầng công cộng. Khoảng 27% số nhà cửa bị hư hại với 7% bị phá hủy hoàn toàn và 20% bị phá hủy một phần. Một nửa số phòng khám bệnh và bệnh viện bị phá hủy hoàn toàn hoặc bị hư hại nặng - báo động tình trạng nhân đạo với hàng triệu người không được chăm sóc y tế cơ bản. Nếu xem video hình ảnh Syria ngày nay người ta sẽ thấy toàn bộ các thành phố như Raqqa, Aleppo, ngoại ô phía nam và bắc Damascus, Idlib và các quận bị các nhóm khủng bố từng chiếm đóng tại thành phố Homs là một đống đổ nát.

[caption id="" align="alignnone" width="650"] Mỹ tiếp tục đào tạo các nhóm phiến quân để tấn công quân đội của chính phủ Syria.[/caption]

Tại sao đây lại là vấn đề với ông Putin? Bởi vì Mỹ, Anh, Pháp, Ả rập Xê-út và Qatar nhấn mạnh sẽ không có trợ giúp tái thiết Syria trừ phi đất nước này thực hiện chuyển giao quyền lực chính trị theo nhiều nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Vào ngày 18.8, quyền Trợ lí Ngoại Trưởng Mỹ về các vấn đề Cận Đông đã nhấn mạnh nếu chế độ Assad tồn tại thì Syria sẽ bị cô lập. "Chế độ này và những bên ủng hộ chế độ không thể tuyên bố chiến thắng chỉ dựa trên bản đồ và màu cờ trên các vùng đất", Satterfield tuyên bố. Nếu quá trình chuyển giao quyền lực không được thực hiện, cộng đồng quốc tế "sẽ không công nhận chính phủ Syria hoặc không tái thiết lại đất nước này".

Thiếu sự hỗ trợ về tài chính từ phương Tây và thế giới Ả rập,  chính quyền của ông Assad sẽ rất khó khăn để đem lại trạng thái bình thường sau chiến tranh. Điều mà chính phủ Syria rất muốn hoàn thành để trở nên chính thống trong mắt người dân. Và ông Putin phải quyết định hoặc bỏ mặc chế độ Assad hoặc bỏ thêm nhiều tỷ USD để tái thiết giúp đồng minh yếu kém. Quyết định sau sẽ rất tốn kém bởi nền kinh tế Nga đang phát triển yếu hơn so với dự tính. Nếu bỏ mặc chế độ Assad thì đồng minh thân cận nhất của Nga trong khu vực sẽ cực kỳ yếu kém, không thể tự bảo vệ an ninh nếu thiếu sự can thiệp của các bên như nhóm Hezbollah ở Lebanon, dân quân người Shia của Iraq và lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran.

[caption id="" align="alignnone" width="650"] Liên đoàn Ả rập và các đồng minh phương Tây sẽ không hỗ trợ tái thiết Syria nếu ông Bashar al-Assad còn nắm quyền lực tại Syria.[/caption]

Bằng việc chống đỡ cho Assad, ông Putin và các đồng minh Iran thực tế có trách nhiệm đảm bảo cho đất nước Syria ít nhất có thể đứng vững và có khả năng chống lại bất cứ thách thức về mặt an ninh nào. Sự thiếu khả năng của quân đội Syria sau khi mất 10.000 người do chết, bị thương hoặc đào ngũ sẽ khiến ông Assad phải mất nhiều năm để khôi phục được quyền lực như trước đây. Phương Tây cho rằng chiến thắng của Nga là một chiến thắng phải trả giá đắt, "dìm hàng" rằng kế hoạch của ông Putin là một sai lầm hơn là một hành động trí tuệ (!?).

Syria cũng là điều mà Washington cần phải học sau 16 năm can thiệp quân sự trên 2 châu lục và rất nhiều đất nước. Bài học là cần phải cẩn thận với những chiến thắng tưởng như là thật. Chiến thắng trên chiến trường không bền và thường cần rất nhiều máu và của cải để tiến tới thắng lợi hoàn toàn. Cần tiêu nhiều tỷ USD để củng cố các nguồn lực quân sự và chính trị để giành thắng lợi chứ không phải triển khai máy bay ném bom và lực lượng đặc biệt để giúp các đồng mình chiếm lãnh thổ. Về chính sách ngoại giao, cần nghĩ tới các hậu quả trước khi quyết định và thi hành.

Tiệp Nguyễn

https://viettimes.vn/van-co-syria-chien-thang-tuyet-doi-cua-nga-my-danh-nuot-nhuc-150772.html